نهال توت هرات

نهال توت هرات – یک درخت قدیمی و یا تاریخی در اکثر کشورهای جهان که معمولا در هر کشوری دارای قدمت بیش از دویست ، سیصد سال است. دارای پوست زرد نارنجی بوده که از مشخصه‌های جالب آن در زمستان است (بیشتر در مورد درختان نهال و جوان). درختی است مقاوم و کم نیاز که در اکثر مناطق و آب و هوا رشد می‌نماید و حتی می‌تواند به ارتفاع تا 25 متر نیز برسد. بعضی از درختان توت فقط گلهای نر تولید نموده و بنابراین میوه نمی‌آورند.

نهال توت هرات

نهال توت سفید هرات، درختان به عنوان یک درخت زینتی سایه‌دار بسیار مناسب هستند. درختی به ارتفاع 10-15 متر با تاج متراکم ،کروی انبوه ،به قطر تا 15 متر ،تنه کوتاه ،با پوست زبر شیاردار ،شاخه های جوان امتداد کرک دار یا بدون کرک ،برگها به طول 5-15 سانتیمتر ،در تعدادی از نمونه ها تا 20-25 سانتیمتر ،با طولی بیش از عرض ،تخم مرغی تا تخم مرغی پهن ،با راس نوک تیز یا نوک دار کوتاه ،با قاعده گرد یا سر بریده یا کم وبیش قلبی ،دندانه ای درشت.

اغلب بیشتر نمونه های فاقد میوه (عقیم )به طرق گوناگون،لوبی ،روی سطوح فوقانی غالبا صاف و درخشان در سطح تحتانی در امتداد رگبرگ میانی و رگبرگهای اصلی با کرکهای گسترده ،در محور رگبرگها دستجات کرکها قابل توجه اند .

دمبرگ کرکدار به طول 1-5 سانتیمتر ،گوشواره ها سر نیزه ای سریعا ریزان ،گل آذین دم گربه ای نر به طول 10-15 میلیمتر با دمگل اذین کرک پتوئی کوتاه . گل آذین دم گربه ای ماده کوچکتر به طول 5-10 میلیمتر .خامه ها بدون کرک ،میوه های توتی به طول 10-25 میلیمتر ،غالبا سفید یا گاهی قرمز ،ارغوانی یا تقریبا سیاه ، گوشت دار ،شیرین ،گاهی بی مزه ،شفت چه ها قهوه ای کم رنگ ،به حدود 2 میلیمتر .

مشخصات گیاه شناسی

مشخصات گیاه شناسی نهال توت سفید هرات :توت یکی از گیاهان دو لپه است. توت در گیاه شناسی معمول‌ترین گونه میوه گوشتدار یک تکه محسوب می‌شود که در آن تمام دیواره تخمدان درون یک پیرابر خوراکی به عمل می‌آید. تخمدان همیشه در قسمت زیرین گلها که دارای یک یا چند برچه درون یک پوشش نازک می‌باشند قرار دارند و دارای قسمتهای داخلی گوشتدار  هستند. دانه‌ها درون گوشت مشترک یک تخمدان یک یا چند برچه‌ای محصور شده‌اند.

واریته‌ها

Morus.nigra دارای برگهای بزرگ و قلبی شکل که در خرداد و تیر تا شهریور میوه‌های تمشک مانند آن می‌رسند، که می‌توان به صورت تازه و یا برای ساخت مربا از میوه‌های آن استفاده نمود. این میوه‌ها معمولا تا سن درخت به چهار یا پنج سالگی نرسیده باشد ظاهر نمی‌شوند.

واریته دیگر Morus.alba یا توت سفید است که اصل آن از چین بوده و به ارتفاع 20 – 18 متر می‌رسد و در همه جا می‌توان آن را یافت و در مقابل نوسان درجه حرارت مقاوم است که در هوای گرم و خشک سازگاری بیشتر نشان می‌دهد و در مقابل سرما و کم آبی نیز مقاوم است. واریته توت مجنون نیز وجود دار که در جوانی زیباست ولی با گذشت سن از فرم می‌افتد و شاخه‌های زیرین خشک می‌شوند.

شرح گیاه نهال توت سفید هرات:

درخت توت بومی چین است و در نقاط استپی و شمال ایران کشت میشود و حتی بطور خودرو در جنگلهای شمال ایران پراکنده شده است. توت درختی است که ارتفاع آن به 20 متر و قطرش به یک متر می رسد دارای تنه راست و قائم و پوستی شیاردار، خاکستری مایل به زرد. برگهایش مختلف الشکل، صاف و لوب دار یا دندانه دار، با قاعده نیم قلبی و انتهای تیز است.

رنگ آن سبز روشن و براق است و دمبرگ آن بلند می باشد. میوه توت مرکب، استوانه ای یا بیضی شکل کشیده است. پا یک میوه آن کم و بیش بلند و رنگ آن سفید تا شکری و غفائی و حتی جگری تیره دیده می شود و به واسطه رنگ میوه و یا دارا بودن دانه و یابی دانه بودن آن و یا به علت آویزان بودن شاخه ها به واریته های مختلفی تقسیم می شود.

برگ توت در بهار برای تربیت کرم ابریشم و در پاییز به مصرف تعلیف دام می رسد. میوه تازه و یا خشک آن مورد توجه است وچوب آن در مصارف مختلف نجاری و خصوصاًَ تهیه تار و در شمال کشور برای طبقه بندی تلنبار و همچنین مال بند برای گاجمه ( گاوآهن محلی) برنج کاری بکار می رود پوست شاخه های جوان برای بسته بندی و بستن پیوند مورد استفاده قرار می گیرد :

درخت توت در برابر خشکی بردبار است هم در شمال کشور می روید و در مناطق استپی و نیمه خشک بصورت خودرو و به نظر میرسد در گیلان برای تربیت کرم ابریشم توتستان هایی با پایه کوتاه احداث می کنند تا چیدن برگ آنها آسان باشد و هر سال شاخه های آنها را از برابر سینه می برند و آن را به صورت تتارد در می آورند.

نیازهای اکولوژیکی نهال توت سفید هرات

آب و هوا :از آنجائیکه درختان توت واریته های مختلفی دارند در آب و هوای متفاوت از نسبتاً گرم تا معتدل و حتی نزدیک به سرد کاشته می شوند در شرایط ایران مرکزی از 10 درجه بالای صفر و در گیلان مازندران از حدود 12 درجه بالای صفر در بهار رشدش را آغاز می کند و بهترین گرما در جریان بهار و تابستان برای آنها بین 25 تا 35 درجه سانتی گراد است.

در سرمای 2 تا 4 درجه سانتیگراد زیر صفر برگهای توت یخ زده و می ریزند درخت توت گیاهی نور پسند است نور خورشید باعث تقویت رشد و افزایش شاخ و برگ درخت شده تابش نسبتاً شدید باعث کوتاهتر شدن فاصله میان گره ها و کوچکتر شدن برگها می شود ولی وزن خشک گیاه را افزایش می دهد.

آبیاری :همه گونه های توت از نظر مصرف آب پر نیاز هستند در نقاطی که کاشته می شوند باید سالیانه حداقل 600 میلی متر باران، آن هم به صورت یکنواخت در طول سال وجود داشته باشد تا به آبیاری مصنوعی نیاز نباشد. نهالها در ابتدای کشت و زمان جوانی به آب بیشتری نیاز دارند و باید هر هفته یک الی 2 بار آبیاری شوند ولی بتدریج با بالا رفتن سن درختان نیاز آبی آنها کمتر می شود. در نقاط کم آب درختان مسن باید حداقل هر 10 الی 15 روز یکبار آبیاری شوند.

خاک:خاکهای شنی لومی برای رشد درختان توت بسیار مناسبند مخلوط بودن خاک با مواد پوسیده گیاهی مثل برگ یعنی هوموس به خاک امکان تنفس و به باکتری های موجود در آن امکان فعل و انفعالات زیادتر و بهتری را می دهد. زمینهایی که قابل نفوذ آب نبوده و رطوبت را مدت زیادی در خود نگه دارند و با تلاقی شوند مطلقاً استعداد کاشت درختان توت را ندارند همچنین در خاکهایی که در اثر تابش خورشید سله بسته و شکاف بردارند نباید توت کاشت.

در زمینهای رسی که قابلیت نفوذ هوا در آن کم است در زمینهای سرد رشد و نمو درختان توت غیرمنظم و بسیار کند می شود. درخت توت در خاکهای خنثی رشد مناسبی نشان می دهد طوری که میتوان آن را جزو گیاهان خنثی پسند بحساب آورد. بهترین PH برایش بین 6 تا 7 می باشد.

کودها علاوه بر اینکه قدرت مقاومت درختان را در مقابل سرمای شدید به بالا می برند در مقابل آفات و بیماریها آنها را مقاوم تر می کنند. کود کافی و صحیح گل دادن و تبدیلشان به میوه را در بهار تسریع و تولید میوه به مقدار زیاد را مطمئن می کند. به منظور آگاهی از مقدار کود مورد نیاز باید اولاً نوع خاک شناسایی شود ثانیاً مقدار کود موجود در آن را به کمک تجزیه شیمیایی معلوم کرده و مقداری را که باید به خاک اضافه شود نیز محاسبه کرد.

مقدار کود ازته 100 کیلوگرم در هکتار به صورت N و همچنین 100 کیلوگرم در هکتار کود فسفر به صورت P2O5 می باشد این کودها را نه یکبار بلکه در چند بار و در فواصل معین همه ساله به باغ توت می دهند. بطوریکه جمع سالیانه آنها 100 کیلو از هر کود در هکتار شود.نهال توت سفید هرات

ازدیاد درخت توت به دو طریق صورت می گیرد: 1- جنسی  2- غیر جنسی 1- ازدیاد جنسی: میوه های واریته های مختلف توت بین خرداد الی مرداد می رسند درختان توت تقریباً از 5 سالگی شروع به میوه دادن می کنند برای بذرگیری میوه های رسیده را از روی درخت یا بهتر از زیر آن جمع آوری کرده روی غربال با فشار آب بیشتر بذرها را از گوشت جدا و در سایه یا گرمای طبیعی اتاق خشک می کنند.

روشی که بیشتر توصیه می شود اینست که میوه های رسیده چیده شده را 4 الی 5 روز داخل ظرفی در گرمای اتاق می گذارند تا خوب تخمیر شوند. آنگاه آنها را روی غربالی ریخته به کمک فشار آب شیرودست بذرها را از گوشت جدا کرده و دوباره در داخل اتاق و دور از تابش مستقیم نور خورشید خشک می کنند بهتر است بذر توت را در همان سال اول بکارند زیرا قوه نامیه اش بطور طبیعی تنها 3 ماه حفظ می شود.

هرگاه آن را در دمای پایین تر از 10 درجه سانتی گراد نگهدارند قدرت خود را تا یکسال و حداکثر حتی تا 2 سال حفظ میکنند ولی درصد رشد بذرها به شدت پایین می آید. قوه نامیه بذر توت بسته به واریته های مختلف بین 20 درصد تا 90 درصد متغیر است. هر 100 کیلو میوه توت 2 تا 3 کیلو بذر می دهد. در هر کیلو بذر توت حدود 520000 عدد بذر وجود دارد.

مقدار بذر لازم برای کاشت آن در هر هکتار حدود 12 کیلوگرم است بذرها را در بهار یا پاییز می کارند مدت لازم برای جوانه زدن بذرهای کاشته شده در گرمای 20 درجه سانتی گراد بین 15 تا 20 روز است. بشرط آنکه در این مدت بستر آن مرطوب نگه داشته شود قبل از کاشت باید به زمین کودهای لازم را داد. پس از جوانه زدن بسترها به یک الی دو هفته سایبان نیاز دارند.

ازدیاد درختان توت به وسیله بذر بسیار ساده و کم هزینه تر از روشهای دیگر است. نکته ضعف تفرق صفات نهال های حاصله است که یکدست نخواهند بود. 2- ازدیاد غیر جنسی: به منظور حفظ خواص مادری آنرا از راههای غیر جنسی زیاد می کنیم. مهمترین راههای ازدیاد غیر جنسی عبارتند از :

الف) پیوند: عبارتست از انتقال بخش یا جوانه ای از گیاهی که میوه های عالی دارد.

بر روی پایه ای ریشه دار با این منظور که گیاه بدست آمده تنها از همان میوه های عالی همه ساله تولید کند. مهمترین انواع پیوند در توت عبارتند از: پیوند شکمی-پیوند اسکنه ای- پیوند مجاورتی- پیوند لوله ای- پیوند روی ریشه که معمولاً پیوند ریشه از همه متداولتر بوده و حدود 90 درصد پیوندها به این روش است که در پیوند ریشه، ریشه های یکساله را در بهار در ارتفاع 8 الی 10 سانتی متر بریده و پیوندک را نیز مورب از زیر یک جوانه قطع کرده و

بسرعت بین پوست و چوب ریشه فشار میدهند خوب در آنجا جای گیرد. آنگاه محل بریدگیها را نوارپیچ می کنند این کار برای ایجاد تماس بین مریستم ریشه در نقطه برخورد پیوندک انجام می گیرد. در ازدیاد به وسیله قلمه تمام خواص گیاه مادری حفظ می شود.

قلمه

قلمه زدن دو نوع است: قلمه زدن چوبی و قلمه زدن سبز نهال توت سفید هرات

قلمه زدن چوبی:از سر شاخه های یکساله به قطر تقریبی 1 تا 3 سانتیمتر در هنگام خواب زمستانی قلمه گرفته و در سردخانه ها در سرمای 5 درجه نگهداری می کنند تا گرمای خاک در بهار به 14 درجه برسد. آنگاه آن را در زمین می کارند هر قلمه باید 4 تا 5 جوانه در حال خواب داشته و طول آن به 15 تا 20 سانتی متر برسد

قلمه سبز :شاخه های درختانی که برای قلمه گیری سبز انتخاب شده اند در زمستان طوری هرس می کنند که برایشان تنها 6 تا 7 جوانه باقی بماند این جوانه ها در بهار آینده تولید برگهایی سبز به طول 30 تا 40 سانتی متر و بیشتر می کنند آنها را به طول 15 تا 20 سانتی متر بریده بجز دو برگ انتهایی بقیه برگها را می چینند و در اردیبهشت یا خرداد روی زمین می کارند

کاشت :درخت توت را می توان در بهار یا پاییز کاشت. در نقاط سرد یا یخبندانهای زمستانی معمولاً آنرا در بهار می کارند تا نهال ها از آسیب سرمای شدید زمستانی در امان باشند. زمان کاشت در بهار هنگامی است که هنوز جوانه نزده باشند در مناطق معتدل و گرمسیر خطر سرمازدگی ریشه ها در زمستان وجود ندارد و در پاییز میتوان نهال ها را کاشت در ایجاد باغ توت باید نوع درخت، نوع و اندازه و طعم میوه، تعداد نهالها در واحد سطح، موقعیت جغرافیایی محل کاشت و نوع خاک و PH آن را مورد توجه قرار داد.

پس از کود دادن و شخم زدن و آماده کردن زمین و مشخص شدن فواصل درختها از هم ( معمولاً 3 در3 متر) گودالهای 50 در 50 در 50 سانتی متری حفر و نهال ها داخل آن کاشته میشود اگر خاک اسیدی بود قبل از حفر گودالها و شخم زدن مقداری آهک روی زمین می ریزند تا آن خنثی شود. هنگام کاشت باید دقت کرد تا ریشه ها بطور آزاد داخل گودال جای گیرند. آنرا با پا می فشارند تا تماس لازم بین ریشه و خاک صورت گیرد.

هرس :درهرس درختان توت اولاً همه شاخه های خشک شده و بیمار را باید بریده و فوراً سوزاند ثانیاً همه شاخه هایی که به سمت داخل تاج رشد کرده اند و ما آن را نرک می نامیم به دلیل بی بار بودن و بی جهت مصرف کردن مواد غذایی باید هرس شوند .

همین نرکها در ازدیاد درختان توت می توان استفاده نمود. ثالثاً همه شاخهایی که تاج درخت را بی جهت شلوغ کرده و مانع رسیدن نور به میوه ها می شوند باید حذف نمود. بهترین زمان برای هرس هنگامی است که برگها ریخته و درخت در حالت خواب زمستانی باشد ولی در صورت لزوم در سایر مواقع نیز می توان درخت توت را هرس نمود.

برداشت نهال توت سفید هرات

توت به صورت خام یا خشک شده مصرف می شود. درخت توت در سال پنجم شروع به میوه دادن می کند و معمولاً از سال هشتم یا نهم به حداکثر میوه دهی خود می رسد و مدتها در این سطح باقی می ماند زمان برداشت محصول هنگامی است که میوه ها از حالت سبزی بیرون آمده مثل شیشه براق می شوند. اغلب همه میوه ها با هم نمی رسند.

لذا باید آن را در چند نوبت چید برای چیدن چادر روی زمین در سایه انداز درخت پهن کرده و درخت را اگر تنومند نباشد با دست تکان داده تا میوههای رسیده از شاخه ها جدا شده روی چادر بریزند میوه توت سریعاً باید مصرف شود چون در سردخانه بیش از 2 تا 3 روز قابل نگهداری نیست و اگر بخواهند خشک کنند. فوری باید در آفتاب پهن شود تا مقدار زیادی از آبش را از دست بدهد .

میوه خشک شده را بیش از یکی دو سال هم می توان نگهداری نمود. زمان برداشت میوه توت، با شرایط جوی مناطق مختلف تغییر کرده و از نیمه دوم خرداد تا اوایل مرداد ماه است. در مناطق گرم زودتر در مناطق سرد میوه ها را دیرتر می چینند.

دامنه انتشار

نقاط استیپی، شمال کشور،جنگلهای شمال، تهران، آذربایجان، خراسان، تفرش و مناطق دیگر وجود دارد. توت از نظر اقتصادی.

اصولا این گونه با ارزش از نظر اقتصادی : برگها به مصرف پرورش نوغان (کرم ابریشم ) میوه خوراکی و داروئی به عنوان اجیل ،چوب با ارزش صنعتی در کشتی و لنج سازی در اکثر مناطق مختلف ایران کاشته شده است یا می شود به طوری که درسراسر ایران اعم از مناطق گرمسیری یا سردسیری دیده می شود واریته های مختلفی از توت سفید در ایران به حالت اصلاح شده یا کاشته شده دیده می شود

استفاده غذایی و دارویی

میوه شیرین و مطبوع توت خوراک انسان و برگ آن خوراک کرم ابریشم است. میوه سفید توت را خشک کرده و این میوه‌های خشک با اینکه شیرین هستند اما برای مبتلایان به بیماری قند ضرری ندارند. میوه توت چه خشک و چه تازه خشکی دماغ را برطرف می‌کند و از دوستان کبد و طحال است. جوشانده پوست ریشه و برگ توت ادرار را زیاد می‌کند و شیره برگهای آن به عنوان تب‌بر و التیام دهنده زخم در گذشته استفاده می‌شد. عصاره برگ توت ضد سم قوی است. قند توت باعث چاقی نمی‌شود.

توت سفید از لحاظ غذایی:میوه ای آبدار ‘ ریز ‘ شیرین و لذیذ است . درخت توت سفید بزرگ ‘ تنومند و دارای برگهای پهن است که در تغذیه کرمهای ابریشم مورد استفاده قرار می گیرد. گهواره پرورش این درخت در چین بوده است و از آنجا به سایر نقاط پراکنده شده است . در چین بیشتر برای خوراک کرم ابریشم این درخت را پرورش می دادند.

توت سفید وقتی به ایران آمد با آب و هوای ایران سازگاری نشان داد و میوه آن پرآب و شهد آگین شد.قسمتهایی که در تغذیه و پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد عبارتند از : میوه ‘ برگ ‘ شیره ‘ پوست شاخه های تازه. توت سفید تازه را می خورند وبرای مصارف زمستان آن را خشک میکنند.

توت سفید سرشار از املاح معدنی ‘ تانن و ویتامینهای A و C ‘ ماده ای به نام آلبومینوئید ‘ مواد چربی ‘ پکتین و اسید سوکسینیک می باشد.این میوه به طرز عجیبی وزن را کاهش می دهد. قند فروکتوز آن باعث برطرف شدن گرسنگی می شود و فیبر آن سوخت کالری های بدن را تسریع می کند. طبق یافته های پژوهشگران فیبرهای نامحلول موجود در انواع توتها ‘ کالری جذب شده در بدن را کاسته و موجب کاهش وزن می شوند.

هر 100 گرم توت تازه 60 کالری و هر 100 گرم توت خشک 360 کالری انرژی تولید می کند.یکی دیگر از فواید توت این است که با کاهش سموم و آلاینده ها بدن را پاک نگه می دارد.آنتی اکسیدانهای موجود در این میوه فواید بسیاری برای سلامتی دارند که یکی از آنها کاهش روند بالا رفتن سن است.آنتی اکسیدانها میزان کلسترول بد را کاهش میدهند ونیز از بیماریها و مشکلات مربوط به حافظه مثل آلزایمر که با بالا رفتن سن افراد دچار آن میشوند؛ جلوگیری می کنند.

نقش دیگر آنتی اکسیدانها پیشگیری از سرطان است.علاوه بر این توت سفید ملین خوبی است و در سهل کردن جریان ادرار نیز نقش دارد.