نهال زبان گنجشکی

از گونه‌های گیاهان گلدار از خانواده Oleaceae (زیتون) است. نهال زبان گنجشکی بیشتر بومی اروپا است و در شمال اسکاندیناوی و جنوب شبه‌جزیره ایبری انتشار دارد همچنین این درخت در جنوب غربی آسیا از شمال ترکیه تا شرق قفقاز و کوه‌های البرزمی‌روید.در ایران نام‌های محلی گوناگونی دارد مانند «درخت ون ،دردار…. و بخاطر شکل میوه‌های درخت است که نام «زبان گنجشک» را برایش برگزیده‌اند.

میوه‌های خشک و بیضی شکلی که کمی نوک تیز می‌شوند و شبیه زبانِِ گنجشک هستند میوه زبان گنجشک از نوع سامار هستند.

درختی است با تاج کروی که در جوانی فرم باز و در بلوغ تاجی متراکم دارد. این گیاه جزو درختان خزان دار است که طول تنه اصلی آن تا 2 متر نیز می رسد و دارای یک تاج بلند نیز می باشد. پوست تنه ی درختان جوان صاف و به رنگ خاکستری است که با مسن شدن درخت زبر و دارای شکاف های عمیق می شود. شاخه های آن محکم، به رنگ خاکستری است. برگ ها دارای 35-20 سانتیمتر طول، با 13-7 برگچه هستند.

برگچه ها 12-3 سانتیمتر طول و 3-8/0 سانتیمتر پهنا دارند. برگ ها فاقد دمبرگ و دارای حاشیه دندانه دار می باشند. برگ های زبان گنجشک در بهار روی درخت نمایان می شوند و در فصل پاییز خزان می کنند. برگ های خزان کننده رنگ خاصی ندارند و اغلب به رنگ سبز کم رنگ دیده می شوند. گل های این درخت قبل از باز شدن برگ ها نمایان می گردند. عمر گل های ماده در این گیاه بیشتر از گل های نر است؛

نهال زبان گنجشکی

نهال زبان گنجشکی رنگ آنها ارغوانی تیره و فاقد گلبرگ می باشد. گرده افشانی در این گیاه توسط باد صورت می گیرد. بر روی یک درخت هم گل های نر و هم گل های ماده می تواند وجود داشته باشد. میوه این گیاه سامار به طول 5/4-5/2 سانتیمتر و پهنای 8-5 میلیمتر و اغلب به صورت آویزان از شاخه ها است.

اگر میوه های نهال زبان گنجشکی در زمانی که هنوز سبز هستند و بطور کامل نرسیدند جمع آوری و کشت گردند، مستقیماً جوانه می زنند اما میوه های قهوه ای رنگ و کاملاً رسیده تا 18 ماه پس از کشت هم ممکن است جوانه نزنند. زبان گنجشک اروپایی به ندرت بیش از 250 سال عمر می کند.

به هر حال گونه های متعددی از این گیاه وجود دارد که 250-200 سال عمر می کنند و همچنین گونه های کمی هم وجود دارند که بیشتر از 250 سال عمر می کنند.

حالت ارتجاعی و رشد سریع این گیاه آن را برای کشاورزان با اهمیت کرده است. تا جنگ جهانی دوم چوب این گیاهان منبع بسیار مفیدی برای تولید سوخت به شمار می آمدند. چوب درخت زبان گنجشک بسیار سخت و محکم است. این چوب بطور سنتی برای ساخت دسته شمشیرها، تبرها؛ راکت تنیس و چوب بیلیارد و … استفاده می شود. همچنین برای ساختن ماکت هواپیماهای قدیمی نیز از آن استفاده می گردد.

نهال زبان گنجشکی گرما و آب و هوای صحرائی و ساحلی را تحمل می کند. سرمای زیاد و ممتد را نمی پذیرد.خاک مرطوب و غنی را ترجیح می دهد ولی در خاک های خشک و قلیائی نیز رشد مناسبی دارد. نور مستقیم خورشید و باد را تحمل می کند.شاخه های اولیه نهال جوان در پائیز هرس شود. نیاز به هرس سالیانه ندارد.هر سال در پاییز کود دائمی پوسیده داده شود.

خواص دارویی نهال زبان گنجشکی:

1.  طبع این گیاه گرم و خشک است.
2. خلط‌ آور می‌باشد.
3. پوست این درخت تلخ و قابض است به عنوان تونیک و تب‌بر استفاده می‌شود.
4. برای نقرس ۱۰ گرم برگ خشک درخت ون را در ۲۰۰ گرم آب جوشانده ۳ ساعت دم‌کرده هر ۳ ساعت یک فنجان به مدت ۸ روز میل شود.
5. برای درمان تب ۶ گرم در ۱۵۰ سی‌سی آب‌جوش دم‌کرده روزی ۳ فنجان بنوشید.
6. جهت یبوست ۶ گرم برگ‌های درخت ون را در ۱۵۰ سی‌سی آب جوشانده شب بنوشید.
7. جهت تسکین درد رماتیسم ۱۲ گرم از برگ‌های درخت ون را در ۲۰۰ سی‌سی آب جوشانده بنوشید.
8. میوه درخت ون ۳ گرم را در ۱۰۰ سی‌سی آب جوشانده صاف نموده میل شود جهت درد مفاصل مفید می‌باشد.
9. برای تقویت نیروی جنسی ۵۰ گرم تخم درخت ون را در ۵۰۰ گرم عسل مخلوط نموده روزی یک قاشق غذاخوری با یک لیوان آب میل کنید.
10. برای درمان خفقان و تنگی‌نفس ۱۵ گرم تخم زبان گنجشک را در ۳۰۰ سی‌سی آب جوشانده روزی ۳ – ۴ فنجان بنوشید.
11. جهت سرفه مزمن از جوشانده تخم زبان گنجشک استفاده شود.
12. جهت درد کمر و رحم ۲۰ گرم تخم زبان گنجشک را در ۴۰۰ سی‌سی آب ۳۰ دقیقه جوشانده هر ۴ ساعت یک فنجان بنوشید.