تغذیه مناسب درختان انگور نقش حیاتی در رشد، کیفیت، و کمیت محصول دارد. هر مرحله از رشد این گیاه نیازمند مواد مغذی خاصی است که تأمین آن‌ها به افزایش بازدهی و سلامت محصول کمک می‌کند.
مرحله غوره، یکی از حساس‌ترین مراحل رشد انگور، زمانی است که میوه در حال توسعه و رسیدن است. تغذیه صحیح در این دوره نه تنها باعث بهبود طعم و کیفیت غوره می‌شود، بلکه تأثیر مستقیمی بر حجم و کیفیت انگور نهایی نیز دارد.
۲. نیازهای غذایی انگور در مرحله غوره
در مرحله غوره، انگور برای رشد مناسب و رسیدن به کیفیت مطلوب، به تغذیه‌ای متعادل و خاص نیاز دارد. این مرحله حیاتی شامل تشکیل و توسعه میوه است، که نیازمند عناصر غذایی کلیدی برای تضمین رشد یکنواخت و جلوگیری از مشکلاتی مانند ریزش میوه یا کاهش کیفیت می‌باشد.
الف. عناصر ماکرو (پرنیاز)
نیتروژن (N):
نقش: تقویت رشد سبزینگی و کمک به رشد سلولی میوه.
توجه: استفاده بیش از حد ممکن است باعث تأخیر در رسیدگی میوه و کاهش کیفیت شود.
پتاسیم (K):
نقش: بهبود حجم میوه، طعم، و استحکام غوره.
تأثیر: افزایش مقاومت به تنش‌های محیطی مانند خشکی و گرما.
فسفر (P):
نقش: تقویت توسعه ریشه‌ها و بهبود فرآیندهای انرژی‌زا در گیاه.
تأثیر: کمک به رسیدگی بهتر غوره و تشکیل خوشه‌های متراکم.
ب. عناصر میکرو (ریزمغذیها)
روی (Zn):
نقش: افزایش رشد و بهبود فرایند گرده‌افشانی.
بور (B):
نقش: تقویت تشکیل میوه و کاهش ریزش غوره.
منیزیم (Mg):
نقش: بهبود فتوسنتز و کیفیت میوه.
ج. تأمین تعادل غذایی
تأمین تعادل میان عناصر غذایی در این مرحله اهمیت زیادی دارد. کمبود یا بیش‌بود هر عنصر می‌تواند باعث مشکلاتی مانند ترک‌خوردگی میوه، کاهش وزن غوره، یا کاهش کیفیت نهایی محصول شود. به همین دلیل، برنامه‌ریزی مناسب برای کوددهی در مرحله غوره یکی از عوامل کلیدی موفقیت باغداری است.
۳. انواع کودهای مناسب برای مرحله غوره
الف. کودهای شیمیایی
کودهای پتاسیم‌دار
نقش: پتاسیم در مرحله غوره باعث افزایش اندازه، بهبود طعم و کیفیت میوه، و تقویت استحکام غوره می‌شود.
انواع: سولفات پتاسیم و نیترات پتاسیم به‌عنوان منابع اصلی پتاسیم توصیه می‌شوند.
کودهای فسفاته
نقش: فسفر به توسعه سیستم ریشه‌ای و افزایش جذب مواد غذایی کمک می‌کند. این عنصر باعث بهبود عملکرد انگور در طول فصل می‌شود.
انواع: سوپرفسفات تریپل و فسفات آمونیوم گزینه‌های رایج هستند.
کودهای نیتروژنی (محدود)
نقش: نیتروژن در مرحله غوره به رشد برگ‌ها و حمایت از فرآیند فتوسنتز کمک می‌کند، اما استفاده بیش از حد آن ممکن است منجر به رشد بیش‌ازحد شاخ‌وبرگ و کاهش کیفیت غوره شود.
انواع: نیترات آمونیوم و اوره با دوز پایین و تحت نظارت استفاده شوند.
ب. کودهای آلی و ارگانیک
کودهای حیوانی پوسیده و کمپوست
نقش: این کودها علاوه بر تأمین مواد آلی مورد نیاز خاک، ساختار خاک را بهبود می‌بخشند و باعث تقویت فعالیت میکروبی در خاک می‌شوند.
روش استفاده: کودها باید به‌صورت کاملاً پوسیده باشند تا از آزادسازی تدریجی مواد مغذی اطمینان حاصل شود.
محلول‌پاشی با عصاره جلبک
نقش: عصاره جلبک منبع غنی از عناصر ریزمغذی مانند آهن، روی، و منیزیم است که به رشد بهتر غوره و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌ها کمک می‌کند.
مزیت: قابل‌جذب سریع و تأثیر مستقیم بر کیفیت غوره.
کودهای زیستی و میکروبی
نقش: این کودها شامل میکروارگانیسم‌های مفید هستند که به بهبود جذب مواد مغذی و افزایش رشد ریشه کمک می‌کنند.
انواع: کودهای حاوی قارچ‌های میکوریزا یا باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن.
۴. روش‌های مصرف کود در زمان غوره
۱. کوددهی خاک
نحوه اجرا:
کودها در اطراف درختان یا ردیف‌های انگور به‌صورت یکنواخت پخش و سپس با خاک مخلوط می‌شوند.
مزایا:
تغذیه طولانی‌مدت ریشه‌ها و بهبود ساختار خاک.
نکات:از استفاده بیش‌ازحد کود در نزدیکی تنه خودداری شود تا خطر سوختگی ریشه کاهش یابد.
آبیاری پس از کوددهی خاکی برای جذب بهتر مواد مغذی ضروری است.
۲. محلول‌پاشی
نحوه اجرا:
محلول‌پاشی با استفاده از کودهای محلول در آب مستقیماً بر روی برگ‌ها و خوشه‌های غوره انجام می‌شود.
مزایا:جذب سریع عناصر غذایی توسط برگ‌ها و خوشه‌ها.
رفع کمبود عناصر ریزمغذی مانند آهن، روی و منگنز.
نکات:بهترین زمان محلول‌پاشی صبح زود یا عصر است تا از تبخیر سریع و سوختگی برگ‌ها جلوگیری شود.
غلظت محلول باید دقیقاً طبق دستورالعمل باشد تا از آسیب به گیاه جلوگیری شود.
۳. تزریق کود به سیستم آبیاری (کودآبیاری)
نحوه اجرا:
کودهای محلول در آب به سیستم آبیاری اضافه می‌شوند تا به‌صورت مستقیم به ریشه‌ها برسند.
مزایا:کاهش هدررفت کود و افزایش کارایی.
توزیع یکنواخت مواد مغذی در منطقه ریشه.
کاهش نیروی کار و زمان لازم برای کوددهی.
نکات:استفاده از کودهای محلول با کیفیت بالا که باعث گرفتگی سیستم آبیاری نشوند.
تنظیم دقیق میزان کود در سیستم آبیاری برای جلوگیری از آسیب به گیاه.
۵. زمان‌بندی کوددهی در مرحله غوره
بهترین زمان استفاده از کودها برای افزایش اثربخشی
قبل از شروع تشکیل غوره (اوایل بهار): در این مرحله، گیاه به کودهای حاوی نیتروژن و فسفر نیاز دارد تا رشد ریشه و شاخ‌وبرگ تقویت شود. نیتروژن برای رشد سریع برگ‌ها و فسفر برای تقویت ریشه‌ها مفید است. این مرحله فرصت مناسبی برای آماده‌سازی گیاه برای رشد آینده است.
مرحله تشکیل غوره و رشد اولیه میوه (ابتدای تابستان): در این مرحله، نیاز به پتاسیم بیشتر می‌شود. پتاسیم به تقویت ساختار میوه، بهبود طعم و جلوگیری از ترکیدگی میوه کمک می‌کند. همچنین، استفاده از ریزمغذیها مانند روی، منیزیم و آهن در این زمان اهمیت دارد تا رشد غوره‌ها به بهترین شکل انجام شود و کیفیت میوه‌ها حفظ شود.
مرحله نزدیک به برداشت (اواسط تابستان تا پیش از برداشت): در این زمان، استفاده از کودهای کم‌نیتروژنی و ارگانیک مانند کمپوست، عصاره جلبک یا کودهای زیستی بهتر است. این نوع کودها به گیاه کمک می‌کنند تا بدون تحریک بیش از حد رشد شاخ‌وبرگ، تمرکز خود را بر روی تکمیل میوه‌ها قرار دهد و در عین حال از سلامت گیاه حمایت کنند.
رعایت فاصله زمانی مناسب بین کوددهی و برداشت
کوددهی شیمیایی: برای جلوگیری از باقی‌مانده‌های شیمیایی در میوه‌ها، کوددهی شیمیایی باید حداقل ۲ تا ۳ هفته قبل از برداشت انجام شود. این فاصله زمانی کمک می‌کند تا مواد شیمیایی به طور کامل جذب و تجزیه شوند و تأثیرات منفی بر روی کیفیت میوه‌ها نگذارند.
کوددهی ارگانیک: کودهای ارگانیک مانند کمپوست یا کودهای زیستی معمولاً دیرتر تجزیه می‌شوند و برای گیاه بی‌خطرتر هستند. این نوع کودها می‌توانند نزدیک‌تر به زمان برداشت استفاده شوند، زیرا هیچ‌گونه باقی‌مانده مضر در میوه‌ها باقی نمی‌گذارند و به افزایش کیفیت خاک و سلامت گیاه کمک می‌کنند.
۶. نکات مهم در استفاده از کود
جلوگیری از مصرف بیش‌ازحد کودها برای پیشگیری از آسیب به گیاه
مقدار مناسب کود: استفاده بیش‌ازحد کودها می‌تواند باعث مسمومیت گیاه، سوختگی ریشه‌ها و کاهش کیفیت محصول شود. مصرف بیش از حد نیتروژن، به‌ویژه در مرحله رشد میوه، می‌تواند منجر به رشد شاخ‌وبرگ زیاد و کاهش تولید میوه شود. بنابراین، استفاده از مقدار مناسب کود، مطابق با نیاز گیاه، اهمیت دارد.
توزیع یکنواخت کود: برای جلوگیری از تجمع کود در نقاط خاص و آسیب به گیاه، توصیه می‌شود کودها به‌طور یکنواخت در سطح خاک توزیع شوند. این کار کمک می‌کند تا مواد مغذی به‌طور یکنواخت در دسترس ریشه‌ها قرار گیرد.
توجه به آزمایش خاک و برگ برای تشخیص کمبود عناصر
آزمایش خاک: آزمایش خاک به کشاورزان کمک می‌کند تا از وضعیت تغذیه‌ای خاک خود مطلع شوند. این آزمایش می‌تواند نشان دهد که خاک شما به چه عناصری نیاز دارد، مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ریزمغذیها. براساس نتایج آزمایش، می‌توان برنامه‌ای دقیق برای کوددهی تنظیم کرد.
آزمایش برگ: آزمایش برگ می‌تواند نشانه‌هایی از کمبود یا عدم تعادل مواد غذایی در گیاه را نشان دهد. این آزمایش به شما کمک می‌کند تا زمان مناسب برای استفاده از کودهای ریزمغذی یا اصلاح کمبودهای خاص را تعیین کنید.
رعایت اصول زیست‌محیطی در کوددهی
کاهش آلودگی محیطی: استفاده نادرست از کودها می‌تواند باعث آلودگی منابع آبی و خاک شود. برای جلوگیری از آلودگی، بهتر است از کودهایی استفاده کنید که به محیط زیست آسیب نرسانند و از مصرف کودهای شیمیایی در زمان‌های نزدیک به بارش‌های سنگین خودداری کنید.
استفاده از کودهای ارگانیک: کودهای ارگانیک مانند کمپوست و کودهای زیستی می‌توانند به حفظ سلامت خاک و جلوگیری از آلودگی محیط زیست کمک کنند. این کودها نه تنها مواد مغذی را به گیاه می‌دهند، بلکه باعث بهبود ساختار خاک و حفظ تنوع زیستی آن می‌شوند.
آبیاری بهینه پس از کوددهی: پس از کوددهی، آبیاری مناسب ضروری است تا کودها به‌درستی به ریشه‌ها منتقل شوند و از هدررفت آن‌ها جلوگیری شود. این کار همچنین به جلوگیری از آلودگی خاک و منابع آبی کمک می‌کند.
۷. نتیجه‌گیری
تأکید بر اهمیت تغذیه مناسب در مرحله غوره برای افزایش کیفیت انگور
تغذیه مناسب در مرحله غوره نقشی حیاتی در بهبود کیفیت انگور دارد. تأمین متعادل و به‌موقع مواد مغذی به درختان انگور، به‌ویژه در این مرحله حساس، می‌تواند بر روی طعم، اندازه، رنگ و محتوای قند میوه تأثیر مثبتی بگذارد. این امر نه تنها به بهبود کیفیت محصول کمک می‌کند بلکه می‌تواند بازدهی باغات را نیز افزایش دهد.
معرفی کوددهی اصولی به‌عنوان راهی مؤثر برای بهبود بازدهی باغات
کوددهی اصولی و به‌موقع، با انتخاب کودهای مناسب برای مرحله غوره، یکی از مؤثرترین روش‌ها برای دستیابی به محصولات با کیفیت و افزایش عملکرد باغات است. این روش، در کنار رعایت زمان‌بندی صحیح و استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند محلول‌پاشی و تزریق کود به سیستم آبیاری، می‌تواند بازدهی و سودآوری کشاورزان را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد.
توصیه به کشاورزان برای مشاوره با کارشناسان کشاورزی در انتخاب کود مناسب
به کشاورزان توصیه می‌شود برای انتخاب کود مناسب در مرحله غوره و تعیین دقیق زمان‌بندی کوددهی، از مشاوره با کارشناسان کشاورزی استفاده کنند. این مشاوره می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا بهترین استراتژی‌های تغذیه‌ای را متناسب با شرایط خاک، نوع انگور و نیازهای گیاه به‌کار گیرند، و از این طریق بهره‌وری و کیفیت محصول خود را افزایش دهند.
مطالبی که شاید به دردتان بخورد !
